การออกแบบสวน ถือว่าเป็นศาสตร์อย่างหนึ่ง ที่ต้องเอาความรอบรู้ในด้านพรรณไม้ มาผสมผสานกับความรู้ด้านศิลปะ เพื่อให้เกิดความลงตัว และสอดคล้องกัน ซึ่งผลที่ออกมามีหลากหลายรูปแบบ ตามการเลือกใช้พรรณไม้และการจัดวาง โดยมีอยู่ 2 รูปแบบหลัก คือ

- สวนแบบธรรมชาติ (Informal Style)

- สวนแบบประดิษฐ์ (Formal Style)

เรื่องการวิเคราะห์ผังพื้นที่จัดสวน
เนื้อหาในบทความ จะเน้นหนักในด้านหลักการออกแบบสวนแบบธรรม(เชิงด้านศิลปะการจัดวาง) ส่วนข้อมูลของพรรณไม้ต่างๆ ท่านสามารถหาอ่านได้จากหนังสือที่มีจำหน่ายทั่วไป

1. การกำหนดมุมมอง และ การแบ่งพื้นที่จากประโยชน์ใช้สอย
การกำหนดมุมมอง - ควรคำนึงถึงจุดที่ปะทะสายตามากที่สุด ใช้สอยมากที่สุด เป็นจุดสำคัญในสวนอาจจะมี มากกว่า 1 จุด เช่น บริเวณหน้าบ้าน , บริเวณที่มองเห็นจากห้องนั่งเล่น-รับแขก ,ห้องทานอาหาร ,ห้องทำงาน หรือ ระเบียงข้างบ้าน เป็นต้น

การแบ่งพื้นที่จากประโยชน์ใช้สอย - การจัดสวนมีประโยชน์หลายอย่างที่จำเป็นต่อความเป็นอยู่ของเรา จึงเป็นเหตุให้มีการจัดสวนขึ้น เพื่อบรรลุถึงจุดมุ่งหมายต่างๆดังนี้
- เพื่อความสุขทางด้านจิตใจ เมื่อสภาพของสวนในบ้านมีสีเขียวสดใส มีร่มเงาของต้นไม้ มีบ่อน้ำ ลำธาร หรือ น้ำตกจำลอง ทำให้ได้มีโอกาสใกล้ชิดกับธรรมชาติมากขึ้น
- เพื่อให้เกิดความเป็นส่วนตัว ป้องกันการลอบมองจากเพื่อนบ้าน เช่น ภายในบ้านมีสระว่ายน้ำ หรือ มีมุมสงบส่วนตัว

- เพื่อประโยชน์ใช้สอย เช่น ปลูกสวนครัว หรือ ปลูกไม้ผล
- เพื่อการออกกำลังกายโดยการวิ่ง หรือ ฝึกการปลูกเลี้ยงและดูแลต้นไม้
- ปิดบังสภาพแวดล้อมที่ไม่สวยงามของบริเวณใกล้เคียง เช่น บริเวณใกล้บ้านที่มีกองขยะสวนและต้นไม้จะช่วยกรอง เชื้อโรค และปิดบังสภาพไม่น่าดูได้
- เพื่อกรองฝุ่นละออง ซึ่งใบไม้-สนามหญ้า จะช่วยดักจับฝุ่นที่ลอยในอากาศได้บ้าง
- เพื่อจะกันเสียงรบกวนจากถนนหรือเพื่อนบ้าน

สวนถาด

สวนถาด คือ การเลียนแบบ และย่อส่วนจากภูมิทัศน์ของธรรมชาติหรือการทำขึ้นมาเองจากจินตนการของผู้จัดสวนถาดโดยที่ไม่มีคำว่าตายตัว และสามารถทำออกมาได้หลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับผู้จัดจะเลียนแบบธรรมชาติหรือจินตนาการได้มากขนาดไหน การทำสวนถาดนั้นบ่งบอกถึงนิสัย อารมณ์ บุคลิกเรา เพราะสวนถาดที่จัดออกมาจะสามารถบอกได้เลยว่าอารมณ์ บุคลิก นิสัยเราเป็นยังไง
การเรียนรู้เกี่ยวกับสวนถาดนั้น ควรเริ่มจากการรู้จักกับธรรมชาติก่อน หากบ้านเรามีสวน หรือในหมู่บ้านมีสวนหย่อม ลองมองดูธรรมชาติพวกนั้น เก็บรายละเอียด และเอามาวิเคราะห์กับจินตนาการเราและนำมาประยุคใช้ในการจัดสวนถาดของเรา ส่วนการเลียนแบบธรรมชาติ หากเราอาศัยอยู่ในแฝต คอนโด แต่เราอยากมีต้นไม้ อยากมีสวนเล็กๆในห้อง ก็ให้เราจินตนาการออกมา เรานึกอย่างไร เราก็จะสามารถจัดสวนถาดของเราออกมาตามที่ใจต้องการ
จินตนาการคืออะไร ทำไมเราต้องจินตนาการด้วยเหรอ เราไม่จินตนาการแล้วเราก็ทำสวนถาดได้หนิ ใช่ครับทำได้ แต่มันจะบอกถึงนิสัยเราทันทีครับว่า คุณเป็นคนที่ทำก่อนคิด ใจร้อน อันนี้ก็จะเป็นตัวอย่างให้เห็นครับ ส่วนเหตุผลที่เราต้องมีจินตนาการก่อนที่จะทำ เพราะมันจะสร้างให้เราเกิดสมาธิ และมีใจจดจ่อในการจัดสวน และสวนนั้นก็จะออกมาดีทุกถาด

จินตนาการที่สรรสร้างความงามและการใช้งานที่ลงตัว ไม่จำกัดขอบเขตของคำว่าสวน "เราสร้างสวนที่มากกว่าสวน"

ในบริเวณที่ร่มรื่นเต็มไปด้วยพรรณไม้นานาพันธุ์ เป็นภาพที่สวยงามน่าประทับใจเป็นอย่างยิ่ง แม้ว่าพรรณไม้เหล่านั้นอาจเป็นเพียงพรรณไม้ที่พบเห็นได้ทั่วไป หากแต่มีความสวยงาม สมบูรณ์และมีความเป็นธรรมชาติ ซึ่งแน่นอนว่าความงามเหล่านี้มิได้เกิดขึ้นโดยตัวของมันเองหากแต่เป็นการวางผังจัดปลูกอย่างเหมาะสม ไม้ที่ต้องการแสงแดดก็จัดในที่ที่รับแสงอาทิตย์โดยตรง ในขณะที่ไม้ต้องการแสงแดดน้อยก็จัดอยู่ในเงาร่มไม้ซ่อนเร้นเข้าไปเพื่อรับเพียงไออุ่น

การออกแบบตกแต่งสถานที่โดย Landscape Advance จะทำให้คุณมีพื้นที่ใช้สอยเพิ่มมากขึ้นจากพื้นที่ใช้สอยในอาคาร สวนประกอบไปด้วยความร่มรื่นของต้นไม้ ความรื่นเริงสนุกสนานมีชีวิตชีวาจากสีสันของดอกไม้และใบไม้ องค์ประกอบสวน น้ำพุ น้ำตก ประติมากรรมต่างๆ ทำให้สวนมีความน่าสนใจ ศาลา ระเบียงไม้ ทางเดินในสวน เป็นส่วนประกอบทำให้สวนเกิดพื้นที่ใช้สอยสามารถใช้เป็นลานพักผ่อน ลานรับแขกจัดเลี้ยงสังสรรค์ สวนสนุกสำหรับเด็กเล็ก ลานกีฬาสำหรับครอบครัว ซึ่งจะสร้างอารมย์ จินตนาการ ออกจากพื้นที่ห้องสี่เหลี่ยมที่คุณคุ้นเคยในที่สุด

กลอน รักษ์ ธรรมชาติ

สิ่งแวดล้อมรอบตัวเราเท่าที่เห็น
ล้วนหลากเป็นปัญหามาทับถม
ทั้งแหล่งน้ำ ดิน ฟ้า กระแสลม
ถูกสะสมด้วยมลพิษให้บิดเบือน

อีกป่าไม้ สัตว์ แร่ธาตุ อากาศลด
จะเริ่มหมดถดถอยคอยคลาดเคลื่อน
น้ำท่วมฟ้าปลาก้าวกินดาวเดือน
สะท้อนเทือนทั่วไปในโลกเรา

เปรียบครั้งก่อนตอนปู่ย่าตายายเกิด
สิ่งประเสริฐสรรค์สร้างสร่างทุกข์เศร้า
ธรรมชาติสะอาดใสทั้งใจเรา
ไม่มัวเมาลืมหลงป่าดงดอน

สรรพสิ่งอิงอาศัยได้ร่วมสุข
ไม่รานรุก บุกแผ้ว แนวสิงขร
ฤดูกาล สานส่งตรงแน่นอน
หนาว ฝน ร้อน ใยเปลี่ยนไปไม่เหมือนเดิม

สิ่งแวดล้อม พร้อมคืนกลับ ไม่สับสน
หากทุกคน ช่วยกัน มุ่งมั่นเสริม
จากตัวเรา เรียนรู้ กู้ต่อเติม
แล้วริเริ่ม สู่สังคม สมภาคภูมิ

สวน Modern style

สวนโมเดิร์น คือ สวนที่เน้นการใช้แนวเส้นและรูปทรงเรขาคณิตมาช่วยในการออกแบบ โดยใช้วัสดุตกแต่งที่ทันสมัยเข้ามาประกอบ เช่น รูปประติมากรรมต่างๆ แต่ไม่นิยมใช้พรรณไม้ปริมาณมาก ๆ แต่เลือกใช้เฉพาะที่มีรูปทรงโดดเด่น

วิธีจัดสวนโมเดิร์น

- จัดรูปแบบกระบะปลูกพรรณไม้ที่มีลักษณะแปลกตา เสริมด้วยน้ำพุที่สวน เพื่อสร้างบรรยากาศให้สดชื่น มีความเคลื่อนไหว และสวยงาม

- ใช้รูปแบบของเส้นซิกแซ็กสร้างการเคลื่อนไหว ส่วนใหญ่นิยมปลูกพรรณไม้ตระกูลเฟิน และเพิ่มความพริ้วไหวของสวนด้วยน้ำพุหินแกรนิตทรงกลม

- การจัดพรรณไม้ให้มีเส้นขอบชัดเจน และเพิ่มที่นั่งพักผ่อนใต้ร่มไม้

รู้อย่างนี้แล้ว ลองหันมาจัดสวนให้กลายเป็นสวนโมเดิร์นที่ดูทันสมัยกันดีกว่า.

การจัดสวนคืออะไร ?

การจัดสวน คือกิจกรรมที่เป็นศาสตร์ศิลป์และงานฝีมือที่เกี่ยวกับการปลูกและดูแลพืชรวมถึงสภาพแวดล้อมเพื่อสร้างบรรยากาศที่สวยงาม โดยทั่วไปแล้วจะเป็นกิจกรรมในบริเวณที่อยู่อาศัย ในบริเวณที่เรียกว่าสวน

การจัดสวนอาจทำนอกบริเวณที่อยู่อาศัยก็ได้เช่น สวนสาธารณะ สวนพฤกษาศาสตร์ บริเวณสถานที่ท่องเที่ยว บริเวณโรงแรม/ห้างร้าน/บริษัท/หน่วยงานต่างๆ

การจัดสวนทั่วไปแล้วจะทำกลางแจ้งและทำบนดินแต่ก็อาจทำในร่มได้เช่น การจัดสวนในเรือนกระจก หรืออาจทำในน้ำได้การปลูกเลี้ยงสระบัว หรือแม้แต่การทำสวนพืชรากอากาศ

การจัดสวนอาจทำได้หลายรูปแบบเช่น สวนดอกไม้ สวนหิน สวนที่มีลักษณะที่สมดุลเช่นการจัดสวนแบบยุโรป หรือ ลักษณะการผสมผสานความไม่สมดุลเช่นการจัดสวนแบบญี่ปุ่น เป็นต้น

นอกเหนือจากการตกแต่งบ้านให้สวยงามแล้ว การจัดสวนก็มีส่วนสำคัญที่ช่วยให้บ้านน่าอยู่น่าอาศัย เพราะการที่เรามีสวนที่สวยงามจะทำให้เรารุ้สึกว่าบ้านของเรานั้นหน้าอยู่

Interior Gaden Design

สวนไม้ประดับภายในอาคาร (Interior Landscaping)
ในปัจจุบันต้นไม้เข้ามามีบทบาทเพื่อการประดับตกแต่งภายในบ้าน สำนักงาน อาคาร หรือศูนย์การค้าต่า ๆ มากขึ้นเป็นลำดับ ทั้งนี้เนื่องจากสภาวะสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไป ธรรมชาติถูกทำลายมากขึ้น ความต้องการความสดชื่น และความสวยงามตาม ธรรมชาติ เพื่อทดแทนจึงมีความจำเป็น การนำพรรณไม้เข้ามาตกแต่งภายใน เป็นการดึงธรรมชาติให้เข้ามาอยู่ใกล้ตัวเรามากขึ้น นอกจากนี้พรรณไม้ต่าง ๆ จะช่วยแก้ปัญหาบางประการของตัวอาคารได้ เช่น จะช่วยลดความกระด้างของมุมตึก ช่วยปิดบัง ส่วนที่ขาดความสวยงาม ช่วยแบ่งสัดส่วนของสถานที่ เหล่านี้ เป็นต้น
การจัดสวนไม้ประดับภายในอาคาร เริ่มตั้งแต่ใช้ไม้กระถางเพียงกระถางเดียว จนถึงกลุ่มของไม้กระถาง หรือจะเป็น การจัดสวน ลงในพื้นที่ภายในอาคารก็ได้ แต่การใช้ไม้กระถางจะเป็นที่นิยมมากกว่า เพราะสามารถยกย้ายเปลี่ยนแปลง และดูแลรักษา ได้ง่ายกว่าการจัดสวนลงในพื้นที่ แต่ การจัดสวน ลงในพื้นที่ จะมองดูเป็นธรรมชาติ มากกว่า การจัดสวนไม้ประดับ ภายในอาคาร โดยจัดลงในพื้นที่ที่กำหนดให้ อาคาร บ้าน หรือสำนักงานที่มีขนาดใหญ่ ในปัจจุบันนี้มักจะ ออกแบบให้มี พื้นที่ว่างภายใน เพื่อใช้ใน การจัดสวน ให้เกิดความสวยงามและนำเอาธรรมชาติเข้ามามีส่วนร่วมในชีวิตโดยการทำหลังคาโปร่งใส ให้แสงสว่างส่องลงมาถึง บริเวณพื้นที่จัดสวน อย่างไรก็ตามแสงที่ส่องลงมาถึงพื้นที่จะมากก็เพียงช่วงก่อนเที่ยง เที่ยงและหลังเที่ยงเท่านั้น ซึ่งอาคาร ยิ่งสูงมากขึ้น ช่วงเวลาของการได้รับแสงสว่างก็จะลดน้อยลง

การจัดสวน ลงในพื้นที่มีสิ่งสำคัญที่ต้องพิจาณาดังนี้

1. ปริมาณของแสง พรรณไม้ทุกชนิดต้องการแสงสว่างในการเจริญเติบโต หากปริมาณของแสงไม่เพียงพอ ก็จะเกิดปัญหา เรื่อง พรรณไม้ ซึ่งไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้ สวนจะสวยได้เพียง 2-3 เดือนแรกเท่านั้น
2. การระบายน้ำ จากสวนภายในอาคารเป็นเรื่องที่สำคัญมาก เพราะภายในอาคารซึ่งแสงสว่างมีน้อย การระเหยน้ำจากต้นไม้ จากพื้นดินย่อมน้อยตามไปด้วยหากการระบายน้ำไม่ดี ทำให้น้ำขังแฉะ พรรณไม้ที่ปลูกก็จะตายได้ ดังนั้นดินผสมที่ใช้ปลูกพรรณไม้ภายในอาคารจะต้องโปร่ง ซึ่งอาจจะใช้ดินผสมทราย ใบไม้ผุ และแกลบ ทั้งนี้ไม่ควรใช้ขุยมะพร้าว เพราะจะดูดซับความชื้นมาเกินไป
3. การเลือกชนิดของพรรณไม้ จะต้องเหมาะสมกับสถานที่นั้น ๆ โดยพิจารณาเป็นจุด ๆ ว่าจุดใดของพื้นที่ได้รับแสงมากหรือน้อย แล้วเลือกพรรณไม้ปลูกให้เหมาะสม เพื่อให้พรรณไม้นั้น ๆ สามารถเจริญงอกงามอยู่ได้โดยไม่ต้องเปลี่ยนแปลงบ่อยครั้ง
การจัดสวนภายในอาคารโดยจัดลงในพื้นที่ควรจะพิจารณาความเรียบง่าย รวมทั้งดูแลรักษาไม่ยากนัก เช่น การจัดสวนกรวด สวนทราย หรือสวนญี่ปุ่น โดยใช้หินหรือองค์ประกอบอื่น ๆ เช่น โอ่ง ไห ประกอบกับพรรณไม้เล็กน้อย ก็จะทำให้เกิดความสวยงาม ไม่ก่อให้เกิดปัญหาต้องเปลี่ยนแปลงบ่อย ๆ ได้
การจัดสวนไม้ประดับภายในอาคารด้วยไม้กระถาง การจัดสวนวิธีนี้เป็นที่นิยมทำกันมาก ในสถานที่ต่าง ๆ ทั้งในบ้าน สำนักงาน หรือสถานที่ราชการ ซึ่งส่วนใหญ่จะไม่ได้มีการออกแบบจัดพื้นที่ให้มีการจัดสวนภายใน การนำไม้กระถางเข้ามาจัดวางภายในจะเป็นการนำธรรมชาติเข้ามาอยู่ร่วมกับมนุษย์ รวมทั้งเพื่อประโยชน์ใช้สอยและจุดมุ่งหมายต่าง ๆ ได้ เช่น
การใช้พรรณไม้ภายในอาคารต่อความรู้สึ พรรณไม้ในอาคารจะให้ความรู้สึกในเรื่องความงาม การัมผัส การมองเห็นและการได้กลิ่น ซึ่งความรู้สึกจะมีแตกต่างกันออกไปในแต่ละบุคคล ยกตัวอย่างเช่น
พรรณไม้ประเภทอวบน้ำ (cactus and succulents) จะให้ความรู้สึกถึงความร้อนในพื้นที่แห้งแล้ง
พรรณไม้ประเภทปาล์ม กล้วยไม้ สับปะรดสี รวมทั้งไม้เถาจะให้ความรู้สึกถึงความสงบของพื้นที่ชายทะเลในเขตร้อนชื้นภายใต้แสงจันทร์ รวมไปถึงป่าที่มีแมลงและสัตว์ต่าง ๆ ได้
การจัดสวนภายในอาคารส่วนใหญ่จะขึ้นอยู่กับการมองเห็นและการสัมผัส ส่วนเรื่องของเสียงก็อาจจะใช้วิธีอัดเสียงของน้ำตก เสียงของนกของลมมาใช้เปิดฟังได้ ในเรื่องของกลิ่นก็ขึ้นอยู่กับชนิดของพรรณไม้ที่เลือกใช้
การใช้พรรณไม้ภายในอาคารในส่วนของสถาปัตยกรร การใช้พรรณไม้ภายในจะเข้ามามีส่วนในการเป็นฉากหรือแบ่งส่วนของพื้นที่ ลดความกระด้างของอาคารทำให้เกิดความเป็นส่วนตัว รวมทั้งปิดบังส่วนที่ไม่น่าดูของอาคารนั้น ๆ
การใช้พรรณไม้ภายในอาคารในส่วนของวิศวกรร จุดมุ่งหมายของการจัดวางพรรณไม้ในส่วนของวิศวกรรมก็เพื่อจะควบคุมทางสัญจร (traffic) เสียง แสงและการถ่ายเทอากาศ ซึ่งพรรณไม้สามารถจะช่วยลดแสงบริเวณหน้าต่าง ลดเสียง และจัดวางกั้นแนวทางเดินไปสู่จุดต่าง ๆ ได้
การใช้พรรณไม้ภายในอาคารในเรื่องความสวยงา การใช้พรรณไม้เข้ามาตกแต่งภายในเพื่อความสวยงามเป็นเรื่องที่ทำกันมานานแล้ว และอาจจะเป็นเหตุผลเดียวที่นำพรรณไม้เข้ามาภายในอาคารก็เพื่อความสวยงามเท่านั้น ซึ่งการนำพรรณไม้เข้ามาจะต้องคำนึงถึงองค์ประกอบอื่น ๆ ด้วย เช่น เฟอร์นิเจอร์ที่ใช้หรือสิ่งอื่น ๆ ภายในห้องนั้น ๆ ทั้งนี้การจัดวางกระ-ถางพรรณไม้เพื่อความสวยงามจะต้องพิจารณาถึงหลักการออกแบบและองค์ประกอบของศิลปะทั้งเรื่งของความเรียบง่าย ความกลมกลืน ความสมดุล รวมทั้งเรื่องสี ผิวสัมผัส และรูปร่าง มาประกอบการจัดวางพรรณไม้ต่าง ๆ เหล่านั้น